Wie in de winter behoefte heeft aan zuidelijke sferen moet eens een bezoek brengen aan de botanische tuin van Bert van de Weerd. Groene palmen en andere subtropische planten wuiven je tegemoet. En overal bloeien sneeuwklokjes. Hartje winter is De Palmentuin van Bert van de Weerd een groene oase. Waar de meeste tuinen midden in de Veenendaalse woonwijk kaal en bruin in winterslaap zijn, laat de zon hier grote groene bladeren glanzen. Het feest begint al in de gemeenteplantsoentjes die de hovenier huurt voor zijn zelfgebouwde woning. Cipressen als in Toscane staan er strak geknipt bij. Bert nam ze twintig jaar geleden als zaadje mee van Corfu. Een metershoge Chinese waaierpalm (Trachycarpus fortunei) staat ondanks de kou prachtig in haar waaiervormige blad. Ook de Mexicaanse sinaasappelbomen, Italiaanse magnolia’s en wilde citroenen zorgen voor een mediterraan sfeertje. Naast het huis begint het tuinklimaat nog koel, met lange rijen sneeuwklokjes en helleborussen onder tongvarens, laurierkers en taxus. Maar daarna wordt het al snel weer mediterraan met potten vol olijfbomen, boomvarens en kleine palmen. Midden in de tuin staat nog een kanjer van een waaierpalm. Het is de eerste exoot die Bert 35 jaar geleden kocht. Begin twintig was hij, maar al helemaal weg van tropisch groen. “Als knaap van een jaar of twaalf verdiende ik een zakcentje bij met tuinklusjes. Een van die tuinen was een subtropisch paradijs met allerlei soorten palmen en exotische bloemen. Ik wist niet wat ik zag! Daar is het vuurtje gaan branden. Toen ik ontdekte dat veel van die soorten zich makkelijk lieten zaaien, raakte ik écht gefascineerd.”
Berts allereerste palmboom, een Chinese waaierpalm (Trachycarpus fortunei), kocht hij 35 jaar geleden. Ernaast groeit een wintergroene cipres.
Vredespalm met verenkroon
De Palmentuin is een echte liefhebberstuin van 900 m2 groot. Smalle paden van oude klinkertjes, waaltjes en tegels leiden door verschillende tuinkamers die Bert in 35 jaar tijd ontwikkelde. Halfhoge hagen van taxus vormen een eenvoudig achtergronddecor voor talloze exotische karakters. De zwarte schuttingen dienen hetzelfde doel. “Ik plaats geen afscheidingen om nieuwsgierige blikken te weren, maar om mijn planten een podium te geven. Zo staat aan de weg een juweel van een aardbeiboom. Zelfs in de winter bloeit deze nog door en draagt hij vruchten. Op een zonnige dag gonst het er van de insecten, en er komen ook veel vogels op de vruchten af. Tegen de haag van taxus komt de boom extra mooi uit. Ik vind het leuk dat de hele buurt daarvan kan meegenieten.” Tegen de zwarte planken van de schutting tekenen zich frivole bladvormen af. Het handvormige blad van vingerplant Fatsia japonica bijvoorbeeld, een kamerplant die verrassend winterhard is; -24 is geen probleem. En de vredespalm met zijn imposante verenkroon. Het is eigenlijk geen echte palm maar een varenachtige, weet Bert. “Een Cycas is niet winterhard, vandaar dat ik ze hier in potten zet. Deze staat er nu prachtig bij. Alle 32 bladeren hebben zich ontwikkeld, dat gebeurt niet elk jaar.” Trots is de tuinier ook op zijn collectie Chamaerops humilis, de enige palm die van nature in Europa groeit. “De onderkant van het blad van deze Europese dwergpalm is mooi zilver. Elk jaar vind ik wel jonge palmpjes in de pot. Je kunt ze heel makkelijk uitplanten.”
Met zuilen langs het tuinhek wil Bert zijn tuin het karakter van een landgoed geven
In de kas
Het weerbericht bepaalt de werkzaamheden in de winterse Palmentuin. Als het kwik langdurig onder het vriespunt dreigt te blijven, is er werk aan de winkel. “Alles wat hier in de vollegrond staat, kan minstens achttien graden vorst hebben”, aldus Bert. “Mensen kunnen vaak moeilijk geloven dat zelfs de grote palmbomen, vijgen en citrusbomen het hier gewoon overleven. Dat geldt niet voor vorstgevoelige soorten als boomvarens, de Cycas en Washingtonia filifera’s. Die staan hier bewust in potten. Als ik ze niet naar binnen haal, ben ik ze kwijt.” In de kleine kas, gebouwd van gerecycled glas, is plek voor de kleinste palmen en bijzondere kuipplanten als salvia’s en begonia’s. De grote potten stalt Bert in de serre naast het huis of in de ‘man cave’ achter in de tuin. Samen met een buurman en een steekwagen versleept hij zo heel wat kilo’s tropisch groen. “Het liefst laat ik alle potten zo lang mogelijk buiten. De planten hebben het licht nodig om te groeien. Afgelopen winter moest ik voor het eerst alles binnenhalen. Een hele klus. Maar het leverde wel een heerlijk junglesfeertje op.” Zodra het vorstgevaar is geweken, gaan alle potten weer de border in. Bert zet ze in groepjes bij elkaar. “Als ik overal één pot neerzet, wordt de aanblik me te rommelig. Bij het combineren wissel ik bladvormen zo veel mogelijk af. Ik zet geen vingerplant naast een rijstpapierplant bijvoorbeeld. Dan wordt het óf heel druk of veel te saai.”
Voor de muurkas recyclede Bert oude stukken dubbelglas die hij splitste. Bij de taxushaag staat een waaierpalm in de vollegrond. Naast de deur een laurier en kleefzaad (Pittosporum tobira) in potten.
Sneeuwklokjesverzameling
Bij het ontwerpen van zijn tuin streefde Bert naar een ansichtkaart van mooie plaatjes. “Dat is in mei en juni niet zo moeilijk. Maar hoe krijg je dat in de winter voor elkaar? Dat werd mijn grootste drijfveer.” Bert zocht daarvoor naar winterbloeiers. Ook om iets extra’s te kunnen bieden aan tuinbezoekers. “Veel mensen willen weten hoe je een subtropische tuin door de winter heen loodst. Nu kan ik ook laten zien hoe je ze combineert met planten uit heel andere klimaten.” Zo viel de tuinier als een blok voor sneeuwklokjes. Zo’n tweehonderd soorten staan er inmiddels. “Ik vind sneeuwklokjes fascinerend. De bloemen bloeien zo vroeg omdat ze dankzij bodemschimmels een temperatuur van 30 graden kunnen produceren. Dat moet ook wel, want bijen komen alleen bevruchten als het stuifmeel droog is. Hommels zie ik hier overigens al bij 6 graden vliegen.” De sneeuwklokjesverzameling zorgt samen met tachtig verschillende helleborussen al vanaf december voor kleur in de tuin. Mede daardoor is de winter Berts favoriete seizoen. “De tuin komt tot rust in de winter. De felle kleuren zijn verdwenen, de vormen gaan nog meer spreken. Dankzij alle palmen waan ik me bovendien op een warm eiland. Een winterdepressie zal ik hier niet snel krijgen. Ook niet omdat ik het dan veel te druk heb met bezoekers én met sneeuwklokjes.” De sneeuwklokjes groeien hier dwars door tapijtjes van slaapkamergeluk heen. Overal waar het gras niet wilde groeien, plantte Bert dit wintergroene kamerplantje uit. “Het verdraagt de schaduw beter dan gras. Ook in de borders zet ik nu slaapkamergeluk uit, op de plek waar vroeger buxus stond. Dat geeft een mooie winteraanblik.”
Bert heeft meer dan 200 bijzondere sneeuwklokjessoorten.
Sneeuwklokjes kijken in De Palmentuin
De Palmentuin is jaarrond te bezoeken op afspraak. De laatste drie weekenden in februari zijn er speciale open dagen voor de bloei van de circa 200 soorten bijzondere sneeuwklokjes. Er zijn dan sneeuwklokjes te koop, maar je kunt je eigen soorten ook ruilen. Meer informatie: depalmentuin@hotmail.com of 06 36537882. CREDITS: TEKST MIRJAM ENZERINK | FOTOGRAFIE SIETSKE DE VRIES
Meer wintertuinpracht
- Brabantse prachttuin De Hazelhof onder een dekentje van sneeuw
- De Walburg Tuinen in Nuenen zijn sprookjesachtig mooi – óók ’s winters
