Van mussen die samen badderen tot de specht die roffelt op de lantaarnpaal voor haar deur: Thea Seinen spot graag vogels. Gelukkig wordt ze op haar wenken bediend in haar tuin aan de rand van de stad én in haar tweede tuin, bij haar stacaravan in een waterrijk natuurgebied. In deze aflevering: de gierzwaluw.
Spectaculaire vliegshow
Van het ene op het andere moment zijn de gierzwaluwen back home. Je hoort hun ‘gierende’ roep eerder dan dat je ze ziet. Ieder jaar komen ze rond Koningsdag vanuit het niets tevoorschijn alsof ze nooit weggeweest zijn. Ze scheren over de daken, zoeven met supersonische snelheid door de straten en nemen met hun schrille kreten weer bezit van de stad. Heel vogelminnend Amsterdam roeptoetert vervolgens via Facebook, WhatsApp en Twitter dat de gierzwaluwen terug zijn in de stad.
Ik heb het geluk een werkplek in de Amsterdamse Pijp te hebben, op loopafstand van het Sarphatipark en de Albert Cuypmarkt. Dat is een buurt waar de gierzwaluwen het zeer naar hun zin hebben. Dat geldt ook voor de Amsterdamse binnenstad en oude kernen van steden en dorpen elders in het land. Historische panden, oudere woonwijken, kerktorens en stadsmuren bieden precies de goede plekken waar de gierzwaluwen graag hun nesten bouwen. Denk aan ruimtes onder dakpannen en goten, muurholtes en de nok van daken. Gierzwaluwen brengen het grootste deel van hun leven in de lucht door. Dat vind ik zo fascinerend. Ze kunnen wel een snelheid van 120 km per uur halen, en eten, drinken en slapen in de lucht.
Ze hebben pootjes, maar wat voor pootjes
Hoe dan? vraag ik me af. Ik vind het verbazingwekkend. Ze zijn perfect gebouwd voor het ontwikkelen van hoge snelheden. Gierzwaluwen landen nooit op de grond. Ze hebben wel pootjes, maar wat voor pootjes. Ze kunnen er niet eens op staan. Wel kunnen ze zich met de scherpe nageltjes vastgrijpen aan muren. Er is een periode waarin de gierzwaluwen niet continu aan het vliegen zijn, en dat is wanneer ze hun komvormige nest bouwen en gaan broeden. Het paar zorgt samen voor de jongen. Bij slecht weer leggen ze grote afstanden af om aan voldoende voedsel te kunnen komen.
Vanaf eind juli komt de trek van de gierzwaluwen op gang. Eerst heb je dat niet zo in de gaten, maar ineens is het weer stil in de stad. De gierzwaluwen zijn vertrokken. Maar daar denk ik nog niet aan. Ik kijk uit naar de mooie dagen waarop ik in de zomerzon geniet van de gierzwaluwen die luid roepend hoog door de blauwe lucht scheren.
Speciale nestkasten
Tijdens het renoveren en klimaatbestendig maken van panden gaat veel geschikte nestgelegenheid voor gierzwaluwen verloren. Gelukkig telt de gierzwaluw een grote schare fans, die zich verenigd hebben in werkgroepen. Zij signaleren waar nestgelegenheid verdwijnt en assisteren bij de installatie van speciale nestkasten. Helemaal top is het als tijdens de bouw neststenen in gevels worden verwerkt.
Ook als particulier kun je de gierzwaluw te hulp schieten. Bouwtekeningen en een schat aan informatie vind je op gierzwaluwbescherming.nl. Nestkasten zijn te koop via vogelbescherming.nl en vivara.nl.
Paspoort
Naam: gierzwaluw (Apus apus)
Uiterlijk: donkerbruin tot bijna zwart, met lichte keelvlek, grote ogen, korte snavel, sikkelvormige vleugels, heel korte pootjes, korte gevorkte staart.
Lengte: 17-18,5 cm, spanwijdte vleugels 40-44 cm
Vlucht: snelle vleugelslagen worden afgewisseld met zweefvluchten. Vliegt meestal in groepjes.
Nest: een legsel van twee tot drie eieren.
Menu: muggen, vliegen, kevers, dag- en nachtvlinders, mieren tijdens bruidsvlucht.
CREDITS: TEKST THEA SEINEN | ILLUSTRATIE MAARTJE VAN DEN NOORT (@maartjevandennoort)
Meer (voor) vogels
- Hier lees je Thea’s eerdere columns over de halsbandparkiet, boerenzwaluw, roodborst, goudhaantje, sperwer, ijsvogel en tjiftjaf.
- Heb je nog geen nestkast in je tuin hangen? Je kan het alsnog doen, veel vogels hebben meerdere legsels per jaar. Hier vind je tips om een nestkast op te hangen.
- Snackplanten voor vogels – 5x struiken met bessen of bottels
