Van mussen die samen badderen tot de specht die roffelt op de lantaarnpaal voor haar deur: Thea Seinen spot graag vogels. Gelukkig wordt ze op haar wenken bediend in haar tuin aan de rand van de stad én in haar tweede tuin, bij haar stacaravan in een waterrijk natuurgebied. In deze aflevering: de koolmees. Oftewel: puur kijkplezier.
Ik ben een groot fan van de koolmees. Daar mag ik graag naar kijken. Koolmezen zijn heel actief en zichtbaar en hoorbaar aanwezig. Ik zie ze het hele jaar in mijn tuin. In februari en maart brandt ieder jaar de strijd los tussen de koolmezen en de pimpelmezen om de nestkast. Ze nemen tegenover elkaar een dreigende houding aan, maken zich groot en zitten tegen elkaar te tetteren. Ieder jaar weer winnen de koolmezen, zo ook dit jaar. Om de pimpelmezen tegemoet te komen heb ik een paar jaar geleden een nestkast opgehangen met een kleinere vliegopening. De koolmezen passen daar niet in, de pimpelmezen wel. Is dat ook weer opgelost.
Tientallen porties per dag
Als de strijd gestreden is, beginnen de koolmezen met het bouwen van het nest. Ik zie ze langs vliegen met mosjes, grasjes en plukjes haar. Zodra het nest af is, breekt er een rustige periode aan. Je ziet de mezen nauwelijks nog, het kastje lijkt onbewoond. Dat kan kloppen, want de eieren worden gelegd, maar nog niet bebroed. Tegen de tijd dat de laatste eieren worden gelegd, begint het broeden. Dat is zo’n beetje begin mei. Na vijftien tot achttien dagen komen de meesjes uit het ei.
Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat vliegen de ouders af en aan met rupsen, larven, poppen en insecten. Dat komt neer op zo’n veertig tot zeventig porties per dag. Petje af voor zo veel energie. Bij koud, nat weer is het afzien. Dan is er vaak minder voedsel te vinden en moeten pa en ma koolmees langer zoeken. Tegen de tijd dat de jongen uitvliegen, ziet het ouderpaar er wat versleten uit. Na een week of drie vliegen de jongen uit. En dat moment van uitvliegen, dat was gisteren.
De ouders boden het voer niet meer in de kast aan. Dan verschijnt het ene na het andere koppie van de jonge mezen in de vliegopening om te kijken waar het eten blijft. De truc om de jongen naar buiten te lokken. Dat is zo leuk om te zien. Het uitvliegen heb ik dit keer helaas gemist. Wel buitelt nu het clubje jonge mezen met hun ‘clownsbekkies’ door mijn tuin. Dat gaat nog niet echt soepel. Ze maken rare capriolen en het landen wil nog niet echt goed lukken. De ouders blijven stand-by. En ik? Ik ben trots, want ik beschouw ze toch een beetje als ‘mijn’ mezen.
Tip: Geschikte nestkasten vind je op vogelbeschermingshop.nl.
Paspoort
Naam: koolmees (Parus major)
Uiterlijk: glanzend zwarte kop met witte wang en fijne snavel. Mosgroene bovenzijde, blauw-grijze vleugels met witte vleugelstreep en gele buik met opvallende zwarte streep. De ‘stropdas’ van het mannetje is breder dan die van het vrouwtje. Witte buitenste staartpennen. De jongen hebben nog een clownsbekje en zijn in hun jeugd nog wat vaal van kleur.
Geluid: ritmische zang die klinkt als een ‘fietspompje’.
Nest: nestelt in boomholten, holten in muren en in nestkasten. Daarin maken de koolmezen van mossen, grasjes, wol en veren een nestje waarin vier tot twaalf eitjes worden gelegd. Een koolmezenpaar heeft één tot twee legsels per jaar.
Menu: rupsen, insectenlarven, insecten, allerlei zaden. Ze mogen in het najaar en de winter graag eten van zadenmixen, vetblokken, vogelpindakaas, ongebrande pinda’s en zonnepitten.
CREDITS: TEKST THEA SEINEN | ILLUSTRATIE MAARTJE VAN DEN NOORT (@maartjevandennoort)
Thea’s eerdere columns
Meer vogels
- Heb je nog geen nestkast in je tuin hangen? Je kan het alsnog doen, veel vogels hebben meerdere legsels per jaar. Hier vind je tips om een nestkast op te hangen.
- 6x genieten van de vogels in je tuin – met bijvoorbeeld de pindakaaswip
- Nationale Tuinvogeltelling 2022: de merel laat zich steeds meer zien
