Omdat paarden weleens iets anders blieven dan gras, hooi en brokken, staan er voor het Argentijnse werkpaard van Sietske Metz steeds weer andere kruiden, vruchten en bladeren uit eigen kwekerij op het menu. En soms een heuse salade. Moreira, mooie naam! “Ja, mijn paard is Argentijns en Moreira is een ouderwetse Spaanse jongensnaam. Het betekent moerbei. Zo heette hij al toen ik hem kreeg, en hoe toepasselijk is dat? De moerbeiboom is een van de eetbare bomen in mijn kwekerij. Moreira houdt ervan, van de vruchten én van de bladeren. De moerbeivruchten lijken op bramen en zijn zoet van smaak. Ze worden gedroogd gebruikt in muesli of verwerkt in jam. Voor een paard zijn het ‘snoepjes’, maar geef er nooit te veel van. De moerbeivrucht bevat namelijk veel suiker. Als ik een mix van allerlei takken maak, hapt Moreira altijd als eerste aan het blad van de moerbeitak.” Waarom een Argentijns paard? “Via via kwam Moreira op mijn pad. Argentijnen zijn sober, werklustig en koelbloedig, dat is zo fijn aan werkpaarden, ik hou van dat stabiele karakter. Je moet op ze kunnen bouwen, ze moeten hun werk op de pampa kunnen doen. Moreira werd in Argentinië ingezet om koeien te drijven en hij doet dat hier ook in het Lauwersmeer-gebied. Zo’n tachtig koeien worden bij elkaar gedreven in een gebied van twintig hectare. De boer wil geregeld de koeien eruit kunnen pikken die moeten kalveren of die niet gezond zijn. Moreira is een ruin van inmiddels vijftien, en al een aantal jaren bij me. Hij staat met drie andere Argentijnen en een shetlander in de weide en is heel wijs, vriendelijk en nieuwsgierig. Zijn vacht is als een toverbal. In de winter is hij zwart, maar als hij gaat verharen wordt hij grijswit. Naast Moreira heb ik ook shetlander Billy. Moreira en Billy zijn echt onafscheidelijk. Als ik met Moreira ga rijden, mag Billy mee, los of aan een lijntje.” Jouw uitgangspunt is variatie? “Veel paarden in Nederland staan op een veldje tussen vier lijntjes, eigenlijk te wachten totdat hun baas komt om iets leuks te gaan doen. Ze hebben geen keuze en eten alleen maar gras, hooi en paardenbrokken. En dat terwijl ze in het voorjaar een heel andere behoefte hebben dan in de herfst. In het wild leven paarden met honderden bij elkaar in grote natuurgebieden en leren de veulens al heel jong wat ze kunnen eten. Keuze is belangrijk. En planten kunnen voorzien in die variatie. Dat was mijn motivatie om voor mijn paarden een gebalanceerd menu samen te stellen, eetbare planten en kruiden in de weide te zetten en ze af en toe een salade voor te schotelen.” Planten om te snoepen en salades… verwen je je paard niet te veel? “Nee, helemaal niet zelfs. Het is pure noodzaak, het bevordert de smaakontwikkeling en het gaat verveling tegen. Snoepen klinkt als suiker, suiker zit vaak in het ruwvoer dat in de fabriek is gemaakt, daar ben ik geen voorstander van. Voor mijn paarden geen pakjes en zakjes. Natuurlijke suikers – uit vruchten – zijn gezond, al moet je er niet te veel van eten, datzelfde geldt ook voor mij. In de bladeren van planten zitten veel mineralen. Door bladeren te voeren krijgt een paard dus de juiste mineralen binnen. Ik geef salades, maar ook takken van bomen en struiken. Ik gezond, mijn paard ook gezond. Ik vraag me altijd af waar ons eten vandaan komt en hoe het natuurlijk kan. Zo is ook ‘Paard en plant’ ontstaan: hoe kun je het leven van je paard verrijken met smaken en gevarieerde voeding? Ik heb daarvoor een stuk van de kwekerij ‘ingepikt’. Moreira krijgt niet elke dag iets extra’s, maar op zondagochtend meestal wel: dan drink ik mijn koffie en eet hij zijn verrukkelijke salade van planten en kruiden. Het is zo leuk om te kijken: wat pakt hij als eerste? Hij laat ook weleens wat liggen. Dan was de rest echt lekkerder of hij heeft er geen behoefte aan. Iets niet nemen is ook een keuze.” Wat is eetbaar en wat niet? “Lang niet alle bomen of struiken zijn eetbaar voor paarden. Welke dat wel zijn, daar heb ik onderzoek naar gedaan door via internet te ontdekken wat er over de hele wereld door paarden in het wild wordt gegeten. Dankzij mijn uitgebreide plantenkennis kan ik een vertaling maken naar welke soorten wij in Nederland kunnen gebruiken. Sommige bloemen van kruiden, zoals van teunisbloem, venkel en salie, zijn heerlijk. Ook zoek ik op welke bomen vroeger door boeren werden gebruikt als voederbomen. Dat zijn bijvoorbeeld de iep, de linde en de berk. Paarden kregen daar de takken en bladeren van.” Je maakt snackwandelingen met Moreira? “Ja, dat is zo leuk. Gewoon kijken wat je tegenkomt en ontdekken waar jouw paard van houdt: in het voorjaar de elzentakken, en in mei de meidoorn – het jonge blad, maar dan ook echt alleen maar in mei. De inhoudsstoffen van planten veranderen; jonge, malse planten smaken zacht, later in het jaar worden ze bitterder vanwege looistoffen. Zo meteen weer bladeren van bosaardbeitjes, druivenblad uit de fruittuin en bramen en frambozen. En één keer per week maak ik een salade. Met bananenschillen, rode bietjes, wortels, bladeren en takken uit het seizoen. In de zomer zit er braamblad bij of het malse blad van de linde, in de winter bamboebladeren of wilgentakken, en altijd veel kruiden. In de zomer droog ik takken voor tree hay (takkenhooi) in de winter. Die zitten vol mineralen en geven mijn paard in dat jaargetijde een boost. Het geeft me zo’n tevreden gevoel dat ik dit voor mijn paard kan doen; een mooie leefomgeving maken waar altijd iets te beleven is. Want als je met planten gaat werken, werk je aan een totaalplaatje, ook voor de vogels en de insecten.” Is elk paard zo’n smikkelaar? “Sommige paarden moeten het leren – soms vinden ze het eng of kijken ze je aan: en wat nu? Maar het went snel. Ik krijg de leukste reacties van klanten. Hun paard gaat een volgende keer scannen of dat éne lekkere er nu weer bijzit, en het wordt steeds nieuwsgieriger.”
Moreira eet de bladeren van de hazelaar
Je kunt overal kruiden in kweken, zoals in deze cementemmer.
Een salade voor je paard, met groenten, bloemen en bladeren
Smullen van de salade!
Kwekerij van eetbare planten
Sietske Metz heeft niet alleen een passie voor paarden, maar ook voor planten. Samen met compagnon Micha Wieland is zij al twintig jaar eigenaar van Arborealis in Wilhelminaoord (Drenthe), een kwekerij waar je naast sterke, duurzaam gekweekte planten ook eetbare planten voor mens en paard kunt kopen. Sietske ontwikkelde een jaarkalender voor paarden- eigenaren waarop te vinden is welke planten je per seizoen kunt voeren en wanneer het de beste tijd is om kruiden te zaaien of een paardenhaag te planten. Meer weten? Kijk op arborealis.nl en paardenplant.nl
De plantenwinkel.
