De zepen van biologische zeepziederij Werfzeep zijn groen. Niet per se van kleur, maar wel van karakter. Elk blok wordt handgemaakt van bladeren, kruiden en bloemen van het seizoen.
Foto: Laura de Rijk
’s Nachts bloesem plukken
Een reis door Canada zette Evelien en haar partner Laurens van der Wee in 2009 op het zeepspoor. In een van de boerderijen waar ze logeerden, werd op ambachtelijke wijze biologische zeep gemaakt. “Ik heb een gevoelige huid en gebruikte nooit zeep. Maar deze zeep bleek verrassend mild”, vertelt Evelien. In Canada leerde het stel de beginselen van het zeepzieden. Terug in Nederland experimenteerden ze verder in de oude werfkelder van een Utrechts grachtenpand. “Die zeep was op zo veel manieren ráák voor mij. Liefde voor planten was er altijd al. Net als passie voor het ambacht: ik heb de kunstacademie gedaan en studeerde af op houtbewerking. Ook was ik helemaal in de ban van het idee dat ik zo’n mooi, natuurlijk product gewoon zélf kon maken.” Al snel bouwde Evelien een vaste klantenkring op. De verhuizing naar het Wickenburghse bos bij Houten bracht de ontwikkeling van het bedrijf in een stroomversnelling. Ze ontdekte er niet alleen mooie ingrediënten voor haar zeep; ze kreeg ook de toestemming om deze te oogsten. De agenda van Werfzeep wordt grotendeels bepaald door de seizoenen. Elke plant, wortel of bloem wordt geoogst op het beste moment. “De paardenkastanje moet bijvoorbeeld voor juni geoogst zijn, want dan is hij op z’n best. Smeerwortel oogsten we juist in het najaar vanwege de heilzame stoffen die dan in de wortels zijn opgeslagen. Bloesem en bloemen plukken we in volle bloei. Zo hebben we weleens een jasmijnfestijn gegeven in de zomer. ’s Avonds stonden we met z’n allen in het bos jasmijn te plukken, want dan geuren ze het sterkst.”
In het Wickenburghse bos bij Houten oogst Evelien mooie en pure ingrediënten voor haar biologische zepen
Lentezeep met koolzaadbloemetjes
Een deel van de nieuwe oogst gaat direct de droogkamer in. Gedroogd laten de bladeren van onder meer Ginkgo biloba en braam zich het best verwerken. Bloesems als van amandel en wilde kers zet Evelien op olie om de geur te bewaren. Ook krijgt ze hulp van een destillateur die de extracten van bijvoorbeeld grove den en zilverspar vangt. Die zijn onmisbaar voor de Boszeep. “Onze Boszeep is een ode aan het Wickenburghse bos. Behalve de dennengeur komen daarin ingrediënten als hazelaar, ginkgo en braamblad terug.” De verse oogst vertaalt zich niet direct in zeep. Het hele proces van zeep maken neemt, inclusief het keuren, een aantal maanden in beslag. De collectie van Werfzeep bestaat uit zo’n 24 zepen, waaronder de populaire Calendulazeep voor de zeer gevoelige huid. Er zijn ook scrubzepen met koffie en haver, schoonmaakzeep en shampoos in de vorm van een zeepblok. Daar komt elk kwartaal een speciale seizoenszeep bij. Zoals deze lente een met koolzaadbloemetjes. Ook het vaste assortiment wordt regelmatig opgefrist. Inspiratie voor die nieuwe zepen haalt Evelien soms uit een geur. Zo werd ze verliefd op de amberachtige cistusroos, die ze verwerkte in een ‘limited edition’ Cistuszeep. Ook het uiterlijk van een plant kan leiden tot een nieuw recept. “Ik weet nog dat ik jaren geleden vol bewondering naar de handvormige bladeren van een paardenkastanje keek. Toen ik me verdiepte in de eigenschappen, ontdekte ik dat ze bloedstelpend zijn en kalmerend werken op de huid. Perfect voor onze scheerzeep.” Voordat een zeep in de winkel ligt, is het recept uitvoerig getest en verfijnd. “Bij zeep is het belangrijk dat er een goede balans is in de geurmix. Die moet niet te snel vervliegen of te zwaar naar een kant hangen.” 
De zeep is plasticvrij
In het atelier van Werfzeep houdt een team van elf mensen de zeepvoorraad op peil. Een pan vloeibare zeep van achttien liter levert uiteindelijk een blok van vijftien kilo op. Als deze is uitgehard in de mal, worden er 150 stukken van gesneden. Hiervoor liet Evelien een bijzonder apparaat maken met de snaren van een gitaar. “Daar kun je heel precies mee snijden.” Na een maand in de droogkast zijn de blokken klaar voor de verpakking. Passend bij de groene filosofie wordt deze gemaakt van gerecycled papier. “We werken samen met kleinschalige telers die, net als wij, biologisch werken. We voegen niets toe aan onze zeep om deze te conserveren. Onze zeep is daarmee dus behalve biologisch ook plasticvrij. Op die manier dragen wij ons steentje bij aan een duurzame wereld; goed voor de natuur, voor de huid én voor onze producenten.” Vanaf dit jaar komt mogelijk ook een deel van de ingrediëntenolie van eigen erf. Evelien en Laurens verhuisden naar Portugal, waar ze een stuk land kochten met olijfbomen, vijgen en citrusbomen. Vanaf hier blijven ze bouwen aan Werfzeep. “Deze plek voelt als een experimentele keuken. Hij zit vol ingrediënten waar we nog veel mee kunnen doen.” 
Werfzeep kopen?
Werfzeep is onder meer te koop in het eigen zeepatelier in het bedrijfsverzamelgebouw Druk in Utrecht, via de webshop en veel biowinkels. Kijk voor verkoopadressen op werfzeep.nl. Je kunt hier ook het boek bestellen dat Evelien samenstelde ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van Werfzeep. Hierin vind je recepten om thuis zeep te maken. CREDITS: TEKST MIRJAM ENZERINK FOTOGRAFIE EVELIEN VAN ZONNEVELD, LAURA DE RIJK
Meer lezen
- 7x fijne zeep: duurzaam, mooi én lief voor je handen
- Verstopt in de ommuurde moestuin van Landgoed Eyckenstein in Maartensdijk kweekt Agnes Looman kruidenplanten. Bloemen, blad of wortels; van elke plant op haar kwekerij Agnes Kruiden kent ze het medicinale gebruik. Lees hier meer over de kracht van kruiden.
