Altijd een moment om naar uit te kijken onder het wandelen: straks koffie met taart in die nostalgische boshut, dat fijne café aan het water of het theehuis op de hei. Seasons brengt de leukste natuurpaviljoens in kaart en tipt wat eromheen allemaal te zien en te doen is. In deze aflevering: Boshuis Venkraai in Brabant.
Pelgrims
Vroeger dronken pelgrims er koffie en limonade, nu zitten fietsers en wandelaars in Boshuis Venkraai aan een Blonde Kraai of een Boswachters Panneke. Binnen hangen koekoeksklokken, hertenkoppen en borduurwerkjes aan de muur. Buiten zitten de gasten, de meesten in stevige wandelschoenen, onder een plaid tegen de rood-wit-groene luiken. Aan een boom hangen twee bouwvakkershelmen. Vallende kastanjes kunnen hard aankomen; gasten die hun hoofd liever heel houden, kunnen een kastanje-proof helm van de boom plukken. “In 1913 werd Natuurmonumenten eigenaar van de Oisterwijkse Bossen en Vennen”, vertelt Judith van Rooij, die Boshuis Venkraai samen met haar nichtje Jacqueline, ook een Van Rooij, uitbaat. “Dus moest er een boswachterswoning komen. Boswachter Peijnenburg mocht zijn inkomen aanvullen door in de voorkamer limonade en koffie aan wandelaars te verkopen.” Toen waren het vooral pelgrims op weg naar het bedevaartsoord Scherpenheuvel in België, nu zijn het fietsers, wandelaars en ruiters die halthouden bij de nichtjes. Nog een verschil: een eeuw geleden kwam alcohol de boswachterswoning niet in, nu telt alleen de bierkaart al vijftig verschillende soorten. Bourgondisch, precies zoals bij Brabant past. 
Stille vennetjes
Venkraai ligt midden in de Oisterwijkse Bossen en Vennen, een natuurgebied uit duizenden. Er is bos en heide, een beekje, de Rosep, en een stuk of veertig stille vennetjes. Hier hoef je je niet af te vragen wat je gaat doen, hier ga je wandelen! De Goorvenroute (geel, 4,5 km) en de 14 Vennenroute (blauw, 10 km) beginnen bij het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten, waar ook het restaurant Groot Speijck is gevestigd (www.grootspeijck.com). De routes komen alle- bei langs Boshuis Venkraai. Rustmomentje nodig? De grote bakstenen Van Tienhovenbank (uit 1935) aan de kop van het Van Esschenven is je plek. Het ven is genoemd naar de Oisterwijkse notabelenfamilie Van Essch, de bank naar de man die met de aankoop van de Oisterwijkse Bossen en Vennen in 1913 een uniek natuurgebied redde – er was een villawijk gepland – en daarmee in Brabant het fundament legde onder Natuurmonumenten. Van Tienhoven was bijna vijftig jaar lang penningmeester en voorzitter van Natuurmonumenten.
Wandelen bij de buren
In de Oisterwijkse Bossen en Vennen raak je niet snel uitgewandeld, maar wil je meer of net even iets anders, dan ligt de weidse Kampina binnen handbereik. Eigenlijk zijn beide natuurgebieden buren. In de Kampina geen bossen, maar fikse lappen heide met eindeloze vergezichten. Mooi is de wandelroute Kerkpad (4,3 km) langs de beek de Beerze en over een kerkpad dat al sinds 1600 belopen wordt. Buiten de Kampina werd de Beerze in een keurslijf ingesnoerd, ín de Kampina lieten Van Tienhoven en opvolgers de beek kronkelen. De populieren aan weerszijden van het verhoogde pad langs het watertje werden geplant omdat de Beerze vaak overstroomde. Als het weer eens zover was, konden degenen die naar het dorp Lennisheuvel liepen aan de bomen zien waar ze het veilige pad konden vinden. 
Naar Boshuis Venkraai?
Boshuis Venkraai is te voet, per fiets of te paard bereikbaar. De auto kun je aan het begin van de Bosweg kwijt, daarna is het nog 400 m lopen. Op de kaart staat bourgondische kost en abdijbieren, of een jenevertje. Vanaf november is de beroemde erwtensoep met roggebrood en spek er weer. Op donderdagochtend reperteert het plaatselijke jazztrio! Bosweg 162, Oisterwijk, www.boshuisvenkraai.nl
Extra tips
Door het Trouwlaantje De Oisterwijkers mogen zich in hun handen knijpen met de bossen en vennen in hun achtertuin. Maar het dorp zelf is ook verrassend groen. Tussen de herenhuizen aan de centrale Lind loopt een 200 m lange lindenberceau, het Trouwlaantje, in 1794 aangelegd door de Fransen. Die verwachtten aan het eind van het laantje, in het stadhuis, dat de lokale bestuurders trouw aan de Franse Revolutie kwamen beloven. Nu lopen bruidsparen op weg naar het stadhuis vaak door het Trouwlaantje. Tussen berceau en stadhuis staat een zomereik, ook uit 1794. Het zou het enige overgebleven exemplaar zijn van de vele vrijheidsbomen die dat jaar geplant werden na het uitroepen van de Franse Republiek. En dan is er aan de andere kant van het stadhuis nog een enorme Hollandse linde. Aan de voet van deze reus met zes stammen werden kaas en eieren verkocht en recht gesproken. 
Witte woning Het mooie pand Huize Kampina aan de Kerkpad-wandeling (nummer 6 op de route) was, net als Boshuis Venkraai, lang een boswachterswoning. Melaniedreef 1, Boxtel Logeren In boshotel Meneer Van Eijck loopt het bos naadloos over in het restaurant en je kamer. Klein en knus en een en al hout. Rosepdreef 4, Oisterwijk, www.meneervaneijck.nl Kakelverse eitjes Bij de ei-automaat van de Kakelhoeve in Oirschot trek je verse scharreleieren uit de muur. Met kip-en-ei-infohut. Nieuwedijk 25, Oirschot, www.kakelhoeve.nl Meel van de molen De Spoordonkse Watermolen, de meest westelijke van Nederland, maalt en verkoopt meel. De molen stamt uit 1320 en draait volledig op waterkracht van de Beerze. Je kunt er ook prima lunchen of koffiedrinken, bijvoorbeeld met verse molencake van eigen granen. Spoordonkseweg 128, Oirschot, www.spoordonkse-watermolen.nl Lees ook: Herfst is….. wandelen en pannenkoeken! TEKST: ANNEMARIE BERGFELD | FOTOGRAFIE: LAURENCE DELDERFIELD
