Kom je op Malta aan je trekken als je houdt van reuring, op het buureilandje Gozo vertraagt het leven vanzelf. Traditie en landbouw spelen er een grote rol en duurzaam leven is hier vanzelfsprekend. Dat maakt Gozo een eco-agrarische bestemming bij uitstek. Op naar Gozo dus. -Geschreven door Kat de Baerdemaeker –
Authentiek
Ver van het politieke rumoer op ‘grote broer’ Malta, arriveer ik op het rustige buureilandje Gozo, een eiland dat al jaren in de top tien van mijn bucketlist staat. Met mijn huurauto rijd ik onder een lage voorjaarszon de ferry af en kan niet wachten om het landelijke leven op het kleine eiland te verkennen. Samen met Malta en Comino maakt Gozo deel uit van de Maltese Archipel, waar de bevolking sinds de tijd van de Feniciërs leeft van visvangst en landbouw. Gozo is het groenste eilandje van de drie, maar krijgt het met zijn rotsige bodem en schaarse zoetwatervoorraad steeds moeilijker. Duurzaamheid wordt er almaar belangrijker en het eiland profileert zich als eco-agrarische bestemming bij uitstek. Hoogbouw wordt er geweerd, en er zijn geen grote toeristische infrastructuren, wat de authenticiteit van het eiland bewaart. Mijn eerste bezoek is aan geitenboer Rikardu Zammit. Trots leidt hij me rond op zijn familieboerderij, die hij heeft opengesteld voor bezoekers. Net als zijn voorvaderen verbouwt hij wijn en tomaten en houdt hij bijen, maar het zijn vooral zijn gbejniet, handgemaakte geitenkaasjes, die beroemd zijn. Als afsluiting van mijn rondleiding neem ik plaats aan een lange tafel onder de wijnstok en geniet van de pittige kaasjes, opgediend met verse olijven, kappertjes, zongedroogde tomaatjes en een gulle scheut olijfolie. Uiteraard allemaal van de boerderij. 
Lokale lekkernijen
Gozitanen zijn zoetekauwen, vandaar dat ze als de beste kunnen bakken. Maar ook pizza wordt hier onder invloed van het nabijgelegen Sicilië beschouwd als nationaal gerecht. Rond het middaguur bezoek ik het authentieke dorpje Xaghra, waar bakkerij Mekren sinds generaties wordt geroemd om zijn houtovenpizza’s, ftira’s (ringvormig, gezuurd brood) en qassatats (zoute pasteitjes gevuld met ricotta). De geur van versgebakken deeg komt me tegemoet. Niet alleen in de piepkleine bakkerij is het een drukte van jewelste, ook in de rest van het plaatsje heerst een opgewonden stemming, wat alles te maken heeft met het naderende paasfeest. In de pastorij hebben vrouwen zich verzameld om er de typische figolla, pasteitjes van amandeldeeg, klaar te stomen. Ze worden slechts eenmaal per jaar gebakken en zullen in de lokale paasbazaar aan de voet van het kerkportaal worden verkocht.
Eco-pionier
Ik breng een bezoek Ta’ Mena Estate, een begrip op Gozo. Glimmende artisjokken, wilde asperges en suikerboontjes pronken in handgevlochten manden in de boerderijwinkel. Het twintig hectare grote landbouwbedrijf produceert naast biologische groenten en fruit ook wijn, honing, olijfolie, kappertjes en zongedroogde tomaten; alles even duurzaam. Oprichtster Carmela leeft helaas niet meer. De boerderij, slechts enkele kilometers verwijderd van het vissersplaatsje Marsalforn, dat uitkijkt op de Citadel van Rabat, was oorspronkelijk niet meer dan een grote moestuin voor Carmela en haar kinderen. De jonge weduwe was niet alleen een pionier in biodynamische landbouw, ze introduceerde ook het agrotoerisme op het eiland en verleende onderdak aan rugzaktoeristen in ruil voor hulp op het erf. Gaandeweg groeide Ta’ Mena uit tot een ontmoetingsplek voor ecologisch bewuste reizigers en tot op de dag van vandaag is het een opleidingscentrum voor biodynamische landbouw. 
Het zilte goud
Het milde voorjaarsklimaat met zijn ontwakende natuur, bloeiende oleanders en een geurig tapijt van bloemen en kruiden nodigt uit tot wandelen. Een van de toppers is de Saltpans Walk, een tien kilometer lange rondwandeling langs de zoutpannen van Xwejni Bay. Al in de tijd van de Romeinen was zoutwinning van onschatbare waarde voor het eiland en werden de uit rotsen gehouwen bassins voorzien van een vernuftig irrigatiesysteem. Zout was destijds uitermate belangrijk om voedsel te conserveren. Romeinse soldaten kregen hun soldij zelfs uitbetaald in zout – vandaar het woord salaris, dat letterlijk ‘zoutrantsoen’ betekent. Ik breng een bezoekje aan het winkeltje van Emanuel Cini. De oude man verwelkomt me met een brede tandeloze glimlach en laat me meteen proeven van het zilte goud dat hij er oogst met zijn familie, als laatsten der Mohikanen. Al 150 jaar huurt de familie Cini de 350 bassins en wint er het zuivere Gozo-zout dat wordt geprezen om zijn smaak en hoog gehalte aan mineralen. Slechts een klein deel is bestemd voor export, het gros wordt gebruikt voor het pekelen van kappertjes, olijven, gbejniet (een schapenkaasje) en onovertroffen zongedroogde tomaatjes, Gozo’s belangrijkste exportproduct. 
Paardenfluisteraar
Mijn meest hartverwarmende ontmoeting op het eiland is die met Victor Muscat op zijn ranch in de Ramla vallei. Toen hij zeventien was vertrok Victor naar Canada om er met paarden te werken, maar hij keerde enkele jaren later terug om zijn droom waar te maken als paardenfluisteraar. Zijn Dreams of Horses Farm lijkt wel de Ark van Noach. Op zijn kleine ranch ontfermt hij zich over verwaarloosde en gekwetste paarden, maar ook andere boerderijdieren krijgen een kans op een nieuw bestaan. Op de donatiebus ligt een stel katten te soezen in de zon, terwijl een kalkoen met slecht één pootje tevreden in het rond pikt. Een prachtige zwarte Fries kijkt ons slaperig aan vanonder zijn lange manen. Het paard dat door zijn eigenaar als dolgedraaid werd verklaard en rijp was voor de slacht, is Victor helemaal uit Nederland gaan halen. Nu is het een van zijn lievelingspaarden en zo mak als een lammetje. Victor zet zijn paarden vooral in als therapie voor kinderen waar het wat moeilijker mee gaat, zowel mentaal als fysiek, iets waar hij niet voor betaald wil worden. Maar het onderhoud van de ranch is kostbaar en daardoor is Victor grotendeels afhankelijk van giften. Ik aai de kat op de donatiebus en steek een biljet in de gleuf. Het warme gevoel dat ik kreeg van deze man en zijn boerderij is echter onbetaalbaar. Gozo is een van de drie eilanden van de Maltese Archipel; de andere twee zijn Malta (het hoofdeiland waar de regering zetelt) en Comino. Gozo is groen en heerlijk rustig; op Gozo ligt het accent op landbouw. Ondanks zon en zee in overvloed is het geen echte strandbestemming, want de meeste kusten zijn rotsachtig – op het gouden zandstrand van Ramla Bay na. Meer info op www.visitgozo.com en www.visitmalta.com 
Zokomjeer Air Malta vliegt 8x per week vanuit Schiphol rechtstreeks op Malta. Daarvandaan zijn er shuttlebussen naar de ferry naar Gozo. www.airmalta.com Rondreizen Het eiland is slechts 15 x 7 km groot. Het is te bereizen met het openbaar vervoer, maar het huren van een auto vanaf Malta airport is aan te raden. Wij regelden onze huurauto vanuit Nederland met Sunny Cars, een wereldwijd bedrijf met voordelige condities en een prima service. Met zijn all-in formule ben je volledig gedekt en hoef je niet bang te zijn voor onverwachte extra’s. En voor een kleine meerprijs kun je ervoor kiezen om klimaatneutraal te rijden. Deze Green Seat-bijdrage wordt gebruikt om klimaatprojecten over de hele wereld te steunen. www.sunnycars.nl Beste reistijd Het voorjaar is een ideale periode om Gozo te bezoeken; het is er nog rustig en nog niet zo heet. Rond Pasen is een prima reisperiode. Het eiland kleurt dan groen en de temperatuur, ook die van het zeewater, is al heel aangenaam. Bovendien is Pasen is een bijzonder feest op het gelovige Gozo. Op paaszondag zijn er traditionele processies en worden er traditionele pasteitjes, figolla, gegeten. 
Lokale gerechten
- Ta’ Rikardu is een gezellig restaurant binnen de vesting van de citadel waar Rikardu Zammit traditionele gerechten serveert met producten van zijn boerderij. Op het terras geniet je van een prachtig uitzicht op de citadel. Adres: Triq il-Foss, 00356 21555953, e-mail: ta@rikardu.com.
- In delicatessenzaak Vini e Capricci vind je alle mogelijke lokale heerlijkheden. Er is ook uitgebreid aanbod van uitstekende lokale wijnen. www.viniecapricci.com
Logeren Naast hotels in alle prijscategorieën kun je logeren in farmhouses; voor- malige boerenwoningen omgebouwd tot vakantiehuizen. www.gozofarmhouses.com Doen
- Dreams of Horses Farm van paardenfluisteraar Victor Muscat is dagelijks geopend. Voor een bezoek met kleine rondleiding wordt een bijdrage van € 5 gevraagd. Je kunt er ook een tocht boeken in een paardenkoets, gebouwd door Victor zelf. www.dreamsofhorsesfarm.com
- Aan de westkust van Gozo ligt Dwejra Bay, met zijn grillige rotsformaties een van de iconische baaien van het eiland. Je kunt er een boottocht maken langs prachtige rotsformaties: de Paddenstoelenrots en het Blauwe Raam. Bij Dwejra Point kun je heerlijk zwemmen in het kristalheldere water van een natuurlijke inham. En een hotspot voor duikers is de ondergrondse holte Blue Hole.
Meer reizen bekijken? Dat kan hier. TEKST EN FOTOGRAFIE KAT DE BAERDEMAEKER
