Verzot op buitenzwemmen als Zwitsers zijn, verrezen er in de 19e en 20e eeuw de mooiste houten badhuizen, midden in de natuur. Journalist Aafke Jochems bezocht er vijf, sprak met natuurzwemmers en nam zelf ook een duik.
Badhütte Rorschach: nostalgie op palen
“Gelukkig, het is bewolkt, je kunt de overkant niet zien!” Tabea Baumann tuurt over het Bodenmeer en wijst naar de grijze horizon. “Als ik straks het water inga, beeld ik me in dat ik in zee zwem. In mijn hoofd sla ik mijn vleugels uit en vlieg even weg. Het is als ademen, meditatie, zo belangrijk is dit water voor me.” Ik zit met Tabea aan de koffie op het terras van de Badhütte, een nostalgisch aandoend badhuis op palen in het Bodenmeer. Zij is een van de Zwitsers die ik via via op het spoor ben gekomen omdat we een passie delen: zwemmen in natuurwater. Toen ik jaren geleden Zürich bezocht, was het me opgevallen dat inwoners op veel plekken het water ingaan en dat de gemeente het vergemakkelijkt door kleedhokjes en kluisjes op de kant te plaatsen. Iets wat ik mis in Nederland – ik kleed me noodgedwongen open en bloot op de kant om –, om nog te zwijgen van die fraaie badhuizen die ze in dit land hebben en die nog volop in gebruik zijn. 
Zoals de Badhütte, waar het nu nog rustig is. Als later de zon doorbreekt zal het vol stromen. Zo lang Tabea zich kan herinneren brengt ze hier haar zomers door, vertelt ze, en heeft haar moeder een eigen kleedhokje dat bijna een eeuw oud is en nauwelijks veranderd is. Nu staat het volgepropt met zwemspullen van Tabea en haar gezin. Tabea en ik hebben allebei ons badpak in de tas, want het Bodenmeer lonkt na de koffie. Door de spleten van de plankenvloer glinstert het water dat zachtjes klotst. Vanaf de reling plonst dochter Jada het meer in. Ze komt druipend de zwemtrap op, roept dat het water fris is en springt er meteen weer in. Tabea: “Als de Badhütte begin mei opengaat, is Jada altijd de eerste van ons gezin die het water in springt. Dit jaar was de water temperatuur toen maar 9 graden.” BADHÜTTE RORSCHACH (1924) Badhütte Rorschach aan het Bodenmeer had oorspronkelijk een vrouwen- en mannenbassin, nu kun je in beide bassins zwemmen. Eén bassin heeft een beweegbare vloer, waardoor hij ondiep kan worden gemaakt voor kinderen. Aan de achterkant zijn duikplanken en trappen om verder het meer in te zwemmen. www.badhuette.ch
Dreilinden: baantje van 300 meter
Op mijn ‘zwemreis’ door Zwitserland hoor ik meer van dit soort stoere verhalen. Bij de vijver van Dreilinden in St. Gallen vertellen een moeder van rond de zeventig en haar zoon dat ze tot dik in november nog samen buiten zwemmen. Zoon: “Het water is rond die tijd 8 graden.” Op de vraag of ze dan een wetsuit aantrekken, lachen ze me vriendelijk uit. Welnee, dan bestaat hun zwemmen uit een plons en warm worden ze wel weer met een kopje koffie achteraf. In maart of april pakken ze de draad weer op. Als ik informeer of het water schoon is, roept een zonnende zwemmer vanaf een vlonder: “Jazeker, heel schoon. De gemeente controleert het geregeld.” 
Deze zomerse zondagochtend is het water 21 graden en trekken moeder en zoon babbelend drie kwartier baantjes van 300 meter, de langste afstand tussen de oevers. In de vijver dobberen enkele boeien voor zwemmers die willen pauzeren, omdat je nergens kunt staan. Geen verkeer te horen, alleen maar kerkklokken, koebellen en keuvelende mensen. Zoals veertiger Michael Büchi die hier al sinds zijn dertiende komt. Zijn broer traint in deze vijver voor de triatlon, Michael zwemt voor zijn plezier: “Dit is een mythische plek. Zwemmend voel ik me volkomen vrij.”
DREILINDEN (1896) Dreilinden in St. Gallen bestaat uit drie vijvers (‘Drei Weihern’) die vanaf de 17e eeuw werden uitgegraven om de plaatselijke textielindustrie te voorzien van water. In twee vijvers wordt gezwommen: het Familienbad dat alleen tijdens het zomerseizoen open is, met een donkerhouten badhuis uit 1896. En het Gemeinschaftsbad dat 24/7 gratis toegankelijk is, met pastelkleurige art-nouveaubadhuizen. www.badi-info.ch.
Seebad Luzern: wachtlijst voor winterzwemmers
In Luzern staat twintiger Tamara Flückiger me op de kade op te wachten bij wat vanbuiten op een enorme houten kist lijkt. Via een loopbrug belanden we in dit belle époquebadhuis in het Vierwoudstrekenmeer. Het heldere water komt rechtstreeks uit de bergen. Badmeester Roman vertelt dat elke ochtend om zes uur een groep oudere vrouwen staat te trappelen om het meer in te gaan. Zij hebben een eigen sleutel zodat ze zich kunnen omkleden achter de blauwwitte gordijntjes voordat het badhuis officieel opengaat. Ook is er een winterclub van 125 leden met een wachtlijst om lid te mogen worden. De leden zwemmen het hele jaar in het meer. 
Voor Tamara is zes uur veel te vroeg en in de winter skiet ze liever. Maar ’s zomers zwemt ze graag in dit meer om af te koelen en vrienden te ontmoeten: “Als kind zwom ik in bergmeertjes en op school hadden we altijd schoolzwemmen. Sportief zijn en zwemmen, het is een way of life in Zwitserland. Ik heb collega’s die tijdens de lunch even gaan zwemmen. Zo gewoon.” SEEBAD LUZERN (1884) Seebad Luzern werd gebouwd in het Vierwoudstrekenmeer in Luzern. Op het dak kun je zonnen en yogales volgen. Er zijn twee aparte bassins (vroeger waren het een gescheiden mannen- en vrouwenbad) waardoorheen het water van het meer stroomt. Aan de achterkant zijn trappen om verder het open water in te gaan. www.seebadluzern.ch Over andere reizen lezen? Dat kan hier. TEKST: AAFKE JOCHEMS | FOTOGRAFIE: INGMAR TIMMER
