Heel gek is het niet als je licht hijgend over de drempel van ’t Hijgend Hert stapt. Het staat tussen de bomen van het Vijlenerbos, het hoogstgelegen bos van Nederland dat nogal wat steile paden kent. Uitbater Hank van der Vleuten vraagt of ik de kerk van Vijlen heb gezien, twee kilometer verderop. Ik kom er net vandaan gelopen. “De spits van de toren is op dezelfde hoogte als de drempel van het café.
Speciale manier van bestellen
Binnen in ’t Hert is het genoeglijk donker, het meeste licht komt van de haard. Bijna alles op de kaart komt uit de buurt: ijs uit Vaals, kazen uit Hervé net over de grens, brood uit Noorbeek, verse pasta uit Nuth, wijn uit het dorp, en er wordt wild ‘uit eigen bos’ geserveerd. En dan is er nog het Hertje, een biertje speciaal voor het boscafé gebrouwen. Er is ook een speciale manier om er een te bestellen: als de ober kijkt, zet je beide duimen tegen je slapen en wapper je met je vingers, daarna geef je met je vingers aan hoeveel Hertjes je wilt hebben.
Winterwandelen
Weggetjes worden smaller en holler, hellingen steiler, bomen staan dichter opeen, asfalt gaat over in zand. Hoe dieper je Zuid-Limburg ingaat, hoe landelijker het wordt. Het Vijlenerbos strekt zich uit tot over de Duitse en Belgische grens. Je vindt er nog veel oude grensbomen en grensstenen. Ook oud: de vuursteen in de bodem. Trek goede schoenen aan, want er steken soms scherpe punten uit de paden. De holle wegen tussen de heuvels ontstonden door de afvoer van smelt- water in de ijstijd. Omdat ze het regenwater afvoeren, heerst er een vochtig microklimaat. De steile bermen zijn kleine natuurparadijsjes met wilg, es en wilde kers. Winterwandelen in het zuidelijkste zuiden van Limburg heeft zo z’n voordelen, want hier valt vrijwel altijd de eerste én de meeste sneeuw van Nederland. Sneeuw dempt geluid. En ligt er sneeuw in het Vijlenerbos dan wordt het er dubbel zo stil omdat de eikenhouten slagbomen aan begin en eind van de drukke Epenerbaan dan dichtgaan. De gemeente strooit hier niet, omdat zout de plantengroei in de bermen ernstig zou verstoren. 
Historische grond
In dit deel van Limburg leven al meer dan 5.000 jaar men- sen. De oudste zichtbare sporen die zij achterlieten zijn de grafheuvels. Die aan de Epenerbaan in het Malensbos dateert uit de bronstijd, zo’n 2.000-800 v. Chr. De Cotteser- groeve pal boven de kronkelende Geul wordt dankzij Staatsbosbeheer gekoesterd als geologisch monument. Het kwartsiet in de groeve ontstond in het carboon, 330 tot 320 miljoen jaar geleden. Tot halverwege de vorige eeuw werd het nog gewonnen om vuurvaste stenen van te maken. Het deed ook prima dienst als bouwstenen. De vlakbij gelegen Hoeve Termoere – je komt er langs op het pad naar bene- den – is deels opgetrokken uit deze prehistorische stenen.
Naar boscafé ’t Hijgend hert?
In deze regio is het niet zo’n kunst om over de grens bekend te staan, maar boscafé ’t Hijgend Hert is ook vér over de grens een begrip, oftewel: het kan er op mooie dagen druk zijn. Er is een uitgebreide, bourgondische kaart met daarop een eigen bier, het Hertje. Het café is 365 dagen per jaar open, van 11.00 – 21.00 uur. • Harles 23, Vijlen (navigatie: Rugweg, Vaals), www.boscafe.nl 
Doen
Wandelen De Elzetterbosroute (4,3 km) loopt door een rustig deel van het Vijlenerbos langs mooie vergezichten. De Malensbosroute (5,5 km) voert langs grafheuvels en óver de Belgische grenslijn. • www.staatsbosbeheer.nl Logeren De Limburgse vakwerkhuisjes die vaak strak tegen een helling aangebouwd zijn, ogen snoezig. Er zijn ook vak- werkvakantiehuizen, zoals Hans & Grietje. Hier logeer je aan de voet van de enorme kerk van Vijlen en aan de rand van een dal met ansichtkaartenuitzicht op het Vijlenerbos. • Vijlenstraat 49A, Vijlen, www.deheerlijkheidvijlen.nl 
Lammeren in de schaapskooi Mergellandschapen kunnen op steile hellingen uit de voeten en leveren prachtige, lange wol. Via de vacht en de leem die tussen de hoeven blijft zitten, verspreiden ze zaadjes van planten. Elke winter komen de 8 Zuid-Lim- burgse kuddes bijeen in de schaapskooi van Ger Lardinois om er duizenden lammetjes ter wereld te brengen. • Julianastraat 41B, Epen, www.schaapskooimergelland.nl Monument in het Geuldal Ook in Epen: de volmolen waarin vroeger wol werd vervilt en nu graan gemalen. • www.natuurmonumenten.nl
Limburgs lekkers
De echte vlaai Café De Smidse in Epen (‘bergschoen- en rugzakvrien- delijk’) heeft een terras op het zuiden en geweldige kruisbessenvlaai. • Molenweg 9, Epen, www.smidse.nl Limburgse wijn Heerlijke wijnen proef en koop je op Domein Holset, bij Vaals. Je kunt er ook logeren in verrassend ingerichte kamers. • Holset 34-36, Lemiers, www.domeinholset.nl Vruchtensap uit de boomgaard De boomgaarden van Landwinkel Bischoff bij Vaals kijken uit op het Drielandenpunt. Ger en Jeannie telen appels, peren en kersen waarvan het sap in hun winkel te koop is. • Vaalsbroek 14, Vaals, www.landwinkel.nl TEKST ANNEMARIE BERGFELD FOTOGRAFIE LAURENCE DELDERFIELD
