Vroeg in de lente zie je zijn goudgele kleur weer uitsteken boven het groene gras. Of, heel brutaal, zo tussen de stoeptegels door. En als de winter zo zacht was als dit jaar dan zie je ‘m al veel eerder. En kun je hem zomaar aantreffen in (half)bevroren toestand. Wonderschoon! Lang niet iedereen waardeert zijn aanwezigheid, maar wonderlijk is de paardenbloem zeker.
1. Lid van de (op één na) grootste familie
De paardenbloem – de Taraxacum officinale – behoort tot de composietenfamilie (de Asteraceae). Net als bijvoorbeeld de margriet, het madeliefje, en talloze anderen. Die familie bestaat wereldwijd uit wel 20.000 soorten.
2. Eén bloem is eigenlijk heel veel bloempjes
Samengesteldbloemigen is een andere naam voor die enorme plantenfamilie. Het verwijst naar de bloeiwijze: één paardenbloem bestaat uit wel honderden bloempjes. Die zitten dicht tegen elkaar aan gedrukt op het bloemhoofd en ogen samen als één grote gele bloem. De groene bladeren van de paardenbloem staan in rozetvorm pal boven de grond. Ze zijn liervormig (veerdelig): aan het uiteinde zijn ze (veel) breder dan aan het begin. Aan de holle stengel zelf groeien geen bladeren. Mede daarom vallen de bloemen zo op – als zie je die vanwege hun gele kleur sowieso niet snel over het hoofd. 
3. Nog even over die bloempjes: dat zijn lintbloemen
Al die gele bloempjes van de paardenbloem heten toepasselijk ‘lintbloemen’. Dat zijn bloemen waarbij de bloemkroon is vergroeid tot een bloemblaadje. Bekijk zo’n geel lintje maar eens van dichtbij, dan zie je bovenaan vijf minuscule inkepingen. Dat zijn de restanten van de bloemkroon.
4. De hogere kunst van het verspreiden
Elk lintbloempje bestaat uit een bloemblaadje en een vruchtbeginsel. Na de bloei ontwikkelen zich uit dat vruchtbeginsel de (noot)vruchtjes. Je ziet het ook in deze video, waarin paardenbloemen worden ‘ontleed’. De paardenbloem heeft een slimme manier om ervoor te zorgen dat die talloze vruchten tot heinde en ver verspreid worden. Elk nootvruchtje heeft zijn eigen parachuutje: het vruchtpluis. De nootjes zelf zijn trouwens ook gewiekst – ze zijn voorzien van hele kleine ribbeltjes. Zo kunnen ze zich beter in de grond nestelen nadat de wind ze heeft meegevoerd. 
Hoe de goudgele blommen veranderen in wattenbollen Op deze timelapse video zie je mooi de levenscyclus van de paardenbloem. De video werd gemaakt door de Britse fotograaf Neil Bromhall. Een maand lang maakte hij in zijn studio elke 5 tot 45 minuten een foto van de bloem.
De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
5. Open, dicht, open, dicht, open, dicht, open ….
De paardenbloem opent en sluit zich onder invloed van zonlicht. Zodra de zon opkomt ontvouwt hij zijn gele lintjes, zodra het gaat schemeren vouwt hij ze weer compact bij elkaar. Is het bewolkt of regent het dan blijft hij gewoon lekker helemaal dicht. 
6. Eén keer is geen keer
Paardenbloemen bloeien meerdere keren per jaar: in de vroege lente en de nazomer. Maar je kan die gele bloemen dus eigenlijk vaak het hele jaar rond wel treffen, dus ook in bevroren toestand. Of als geel kleuraccent in een verwilderde weide vol met andere veldbloemen. Wonderschoon, toch? 
7. Geliefd bij insecten
Paardenbloemen zijn een dankbare voedselbron voor insecten – van vlinders tot bijen en andere insecten. Die smullen er maar wat graag van de nectar en het stuifmeel, in een periode dat het nog schaars is. 
8. Heilzaam voor mensen
Al sinds mensenheugenis wordt de paardenbloem gebruikt om zijn geneeskundige krachten, vooral qua spijsvertering en lever. Zo komt hij ook aan zijn officiële naam: ‘officinales’ betekent in het Latijn ‘uit de apotheek afkomstig’. De paardenbloem werkt vochtafdrijvend en zit bomvol mineralen en vitaminen. Geen wonder dat menigeen zweert bij paardenbloemthee.
9. En lekker bovendien
De paardenbloem kun je eten, al smaakt het ene wat lekkerder dan het andere. De bladeren van de paardenbloem worden het meest vaak gegeten, als sla. De jonge bladeren smaken wat minder bitter en staan bekend als ‘molsla’. De jonge bloemen smaken zoet en honingachtig, rijpe bloemen smaken vrij bitter. Hier lees je meer over de bereiding van paardenbloem – en wat je ermee kunt maken. Zo maak je zelf…..
10. Tot slot nog even over die naam
De Engelse naam van paardenbloem luidt ‘dandelion’ – veel mooier, als je het ons vraagt. Het komt waarschijnlijk van het Franse ‘dent de Lion’: ‘tand van de leeuw’. En dat verwijst weer naar die inkepingen oftewel ‘tandjes’ bovenaan elk geel lintbloemetje. Dat wij hem paardenbloem noemen is eigenlijk vrij typisch. Paarden lusten hem namelijk niet, de vinden hem vast te bitter. Waarom we hem dan toch paardenbloem noemen vertelt taalonderzoeker Jan Stroop je in dit fragment van Vroege Vogels.
Meer over de paardenbloem
- Op botanischetuinen.nl en wikipedia.nl lees je nog meer over de paardenbloem.
- Hier vind je allerlei heilzame kruidentheetjes.
BEELDEN: PIXABAY | PEXELS
