In Nederland valt nog zo veel te ontdekken, en te voet zie je altijd meer. Daarom in Seasons elke maand een wandeling, mét routebeschrijving, door een van de mooie natuurgebieden die ons land telt. Deze keer het Friese Veen. Het Friese Veen ligt pal op de grens van Groningen en Drenthe. Want het waren turfstekers uit Friesland die aan de basis stonden van dit natte natuurgebied bij Paterswolde. De mannen groeven het veen weg om het tot turf te laten drogen. Zo ontstonden lange smalle watertjes: de trekgaten. Op de stroken land tussen de trekgaten werd het veen te drogen gelegd: de legakkers. Door de kracht van wind en water verdwenen de legakkers na verloop van tijd onder het wateroppervlak en ontstond een open plas, beschut door omringende moerasbossen. Voordat ik langs de waterplas loop, wandel ik over landgoed Vennebroek. Terwijl de turfstekers onder beroerde omstandigheden hun werk uitvoerden, verpoosde de adel in dit landhuis achter gebrandschilderde ramen onder romantische kroonluchters. De wandelroute begint onder de Pottenpoort (A), genoemd naar de twee siervazen die op de zuilen staan. Hiervandaan is de voorgevel van het vierkante huis Vennebroek (B) al te zien, die zich wonderschoon weerspiegelt in de vijver met rododendroneiland. Naast de vijver zie ik twee ‘wonderen’ van de natuur: de tamme kastanje (C) van meer dan 350 jaar oud heeft een stamomtrek van bijna vijf meter. En een van de takken van de beuk (D) die twintig meter verderop staat, is zo ver doorgebogen dat hij opnieuw wortel heeft geschoten. 
Metershoog riet
De lange eiken- en beukenlanen geven het landgoed een strak uiterlijk, maar bij het water (E) aangekomen laat het landschap zich van een ruigere kant zien. Hier maakt de begroeiing plaats voor metershoog riet en elzen die als een wirwar aan de waterrand staan, hangen en liggen. ’s Zomers kun je op de plas bootje varen, nu ligt die er roerloos bij. Voordeel van de winter is dan weer wel dat de bladloze bomen goed zicht op het water bieden. Ook op twee nijlganzen die luid krakend laag over het wateroppervlak schieten. Vanuit de vogelkijkhut (F), die via een houten bruggetje te bereiken is, is nog meer vogelleven te zien. In deze tijd van het jaar zijn dat vooral ganzen en eenden. Een grote groep zit op het vliesdunne laagje ijs dat de vorst van de afgelopen nacht heeft achtergelaten. De aalscholvers die hier in de zomer broeden, zijn nu in het zuiden. Hun broedplaatsen zijn te herkennen aan de boomtakken in de noordwesthoek van de plas, wit uitgeslagen door hun uitwerpselen. 
Herstelde rivierloop
Het ene moment loop ik compleet gevangen tussen elzen en riet, dan opeens is er weer een ver zicht over water of polder. Echt open wordt het aan de oostkant van het Friese Veen. Vanaf de hooggelegen kade kijk ik uit over de polders Lappenvoort en Oosterland waar de oude, kronkelende loop van de Drentsche Aa de laatste jaren is hersteld. Deze natuurontwikkeling gaat hand in hand met waterbeheer. Bij extreme regenval fungeert het nieuwe natuurgebied als tijdelijke waterberging, in droge perioden profiteert het Friese Veen van het bewaarde water. Vóór het herstel van de beekloop was het aangewezen op ‘reservewater’ van matige kwaliteit uit het Noord-Willemskanaal, nu kan het schone water van Drenthe’s mooiste rivier worden ingelaten. ‘Bie bie bie,’ hoor ik tegen het eind van mijn rondwandeling, van een vogeltje dat ik niet zie. De ijsvogel! Dat die hier zit, betekent óók dat het water schoon is. En als het ijs niet veel dikker wordt, komt dit vogeltje deze Nederlandse winter wel door.
Wandeling Friese Veen (4,4 km)
Ligging Het Friese Veen ligt tussen landgoed Vennebroek, aan de noordrand van Paterswolde, en het Paterswoldsemeer. De rode route is 4,4 km lang en begint bij de Pottenpoort van landgoed Vennebroek aan de Hoofdweg (250). Na perioden met regen kan het pad nog lang nat blijven: laarzen of stevige schoenen aan! Bereikbaarheid Auto: neem vanaf de A28 (Groningen-Assen) afrit 38-Haren, volg Eelde-Paterswolde. Parkeren kan achter fitnesscentrum Sportrade (Hoofdweg 266, Paterswolde). Loop om de grote rododendrongroep heen, steek de weg over naar de oprijlaan van Vennebroek met de Pottenpoort. OV: vanaf NS-station Groningen rijdt lijn 9 in circa 20 minuten naar Paterswolde. Vanaf halte ‘Vennerstraat’ is het zo’n 400 m teruglopen over de Hoofdweg. Horeca Halverwege de route, op het meest noordelijke punt, is het een paar honderd meter extra lopen naar café Friescheveen, Meerweg 136, Haren. Kijk voor openingstijden op friescheveen.nl. Iets verder lopen, en sfeervoller, is café De Paalkoepel, Meerweg 225, Haren, met een weids uitzicht over het Paterswoldsemeer. Honden Toegestaan, mits aangelijnd.
Routekaartje: Cécile Vrinten
