In Nederland valt nog zo veel te ontdekken, en te voet zie je altijd meer. Daarom in Seasons elke maand een wandeling, met routebeschrijving, door een van de mooiste natuurgebieden die ons land telt. Deze keer over het Mantingerzand in Drenthe. Dit is zo’n ochtend die verraadt hoe de rest van de dag gaat worden: warm en mooi. De zon gloeit zacht en geeft alles een oranje glans. Je hoeft maar een klein stukje te wandelen om te ervaren hoe rijk dit terrein is: jeneverbessen, bloeiende heide, zandvlaktes en een – minstens honderdvijftig jaar – oude grove den. Dit mooie stukje natuur heeft het allemaal. Zo’n dertig jaar geleden hadden de kleine natuurgebiedjes Achterste Kneipe, Balingerzand, Mantingerzand, Achterste Veld, Groote Veld, Hullenzand, Lentse Veen en Martensplek zwaar te lijden onder verdroging en neerslag van stikstof. Natuurmonumenten kocht dit Drentse land op en bracht de natuurgebieden weer met elkaar in verbinding. In de loop der jaren is het uitgegroeid en opgebloeid tot één fraai geheel: het Mantingerveld.
Een vennetje op het Mantingerzand
De geur van dennen
Bart van Lienden loopt een zandverstuiving op. Hij is al jaren vrijwilliger bij Natuurmonumenten en poortwachter van het Mantingerveld. Niemand kent het gebied beter dan hij. “Ik vind het geweldig om mensen mee de natuur in te nemen en om mijn kennis te delen”, vertelt hij enthousiast. Het pad start wat rommelig over een zandvlakte zonder duidelijk gebaande paden. Overal schiet het pijpenstrootje uit de grond, omringd door jeneverbessen. De geur van dennen overheerst. Het zand onder je voeten is constant in beweging dankzij tientallen kleine zandloopkevertjes die met hun lange, sprieterige poten behendig je voetstappen proberen te ontwijken. Langzaam wordt het pad duidelijker en kronkelt een dicht stuk bos in. De duinachtige omgeving maakt plaats voor dichte struiken en oude zomereiken. Eén zomereik in het bijzonder. Met de jaren is de boom steeds meer gaan uitdijen, waardoor het wandelpad heeft moeten wijken voor zijn takken. Wandelaars lopen steeds verder om de boom heen. Even later lopen we onder de sierlijk meanderende armen van een oude grove den door, een heuse bekendheid in de omgeving en een fraai gezicht. Van Lienden: “Deze den is al heel erg oud. Jonggehuwden komen hier om trouwfoto’s te laten maken.” Naar verluidt werd de boom zo’n honderd jaar geleden ook al ‘oude den’ genoemd.
De zomereik die steeds meer is gaan uitdijen.
Struik-, dop- en kraaiheide
Zandvlaktes en bos liggen achter ons. Nieuw terrein opent zich. We lopen een fleurig, felgeel bloemendek tegemoet, gekleurd door jakobskruiskruid. Hier en daar zorgen de zwart en dieprood gekleurde vleugels van de sint-jakobsvlinder voor extra visueel genot. Via een houten hek lopen we de heide op. In deze tijd van het jaar komt de heide in bloei, zo’n drie weken lang in augustus, tot in september. Van Lienden: “Tussen de struik- en dopheide staat ook kraaiheide, een wat minder voorkomende soort.” Kraaiheide heeft zijn naam te danken aan het feit dat de vruchten door kraaien gegeten worden. Zelf hoeven we het niet te proberen: de vruchten schijnen niet zo smakelijk te zijn. Daarnaast bloeit de plant vroeger in het seizoen dan zijn soortgenoten, in mei en april. 
Bloeiende struikheide
Dopheide
Toegift: een roodborsttapuit
Na een volgend hek komen we aan bij een vennetje aan de randen waarvan een kleine kudde heidekoeien graast. “Op de overgang van droge naar natte grond staat ook wat zonnedauw en wolfsklauw”, legt Van Lienden uit. Hij weet de plek precies aan te wijzen. In een klein modderig plasje groeit een exemplaar van de kleine zonnedauw. Even later stopt Van Lienden plotseling en grijpt zijn verrekijker. “Daar, boven op die heidestruik. Kijk maar even.” Zittend op een tak, alles overziend, zit een roodborsttapuit, een prachtig, opmerkelijk vogeltje, met zijn zwart met witte lichaam en rossige buik. Net als wij genietend van het mooiste dat Drenthe te bieden heeft.
Een roodborsttapuit | Foto iStock
Meer informatie & route
Ligging Het Mantingerzand ligt tussen Mantinge en Nieuw Balinge, midden in het Drentse landschap. Het bestaat uit heide, stukken met jeneverbessen, zandverstuivingen, loofbos, dennenbos en grasland. Het startpunt ligt naast Mantingerdijk 7, aan een klein parkeerterrein vlak bij eethuis en natuurcamping Voscheheugte. De route is ongeveer 4,5 km lang en wordt aangegeven met rode paaltjes. Bereikbaarheid Auto: neem afrit 1 op de A37, Hoogeveen- Oost richting Hoogeveen-Oost/Noordscheschut/Hollandscheveld/U32. Op de N374, linksaf de Meester Cramerweg op (borden naar Centrum/Noordscheschut). Hierna rechtsaf, Weg om de Oost op. Bij de rotonde de eerste afslag. Daarna rechtsaf de Haarweg op. Sla linksaf naar de Verlengde Middenraai, en daarna weer linksaf naar de Mantingerdijk. Het parkeerterrein (en start- punt) bevindt zich naast Mantingerdijk 7. OV: neem vanaf NS-station Hoogeveen een OV-fiets of de bus. Met de fiets is het ongeveer 17 kilometer tot het startpunt van de route. Met de bus neem je lijn 37 richting Westerbork, uitstappen bij de halte Mantingerdijk 8. Horeca Vlak bij het startpunt (parkeerplaats naast Mantingerdijk 7) ligt eethuis en natuurcamping Voscheheugte. Mantingerdijk 8 | Mantinge. Honden Toegestaan, mits aangelijnd. 
NB: Check voor je op pad gaat of de genoemde adressen open zijn en of activiteiten doorgaan. Dit artikel verscheen in aangepaste vorm ook in Roots. CREDITS: TEKST DAMIËN BENDTER | FOTOGRAFIE ERNST KREMERS | ROUTEKAARTJE CÉCILE VRINTEN
Meer fijne wandelingen
- Wandelen van Bergen aan Zee naar Alkmaar – via het Trekvogelpad
- Wandelen bij het Friese Veen: langs oud veen en nieuw water
- Uittip: wandelen met de SNP Route app
