De Britse vooraanstaande psychiater en psychotherapeut Sue Stuart Smith onderzocht hoe en waarom tuinieren onze innerlijke wereld beïnvloedt. Planttherapie dus. Sue tuiniert zelf ook graag. Ze is getrouwd met de beroemde tuinontwerper Tom Stuart Smith. Samen onderhouden ze de zelf ontworpen, weelderige bezoektuin The Barn in Hertfordshire.
Credit: Harry Stuart-Smith
Rust
“Iedereen weet instinctmatig dat werken in de tuin je tot rust brengt. Tuinieren omvat zo veel aspecten die goed voor je zijn. Je bent buiten bezig, verricht lichamelijk werk, je ziet door eigen toedoen iets opbloeien en kunt er elke dag van genieten. Tuinieren heeft invloed op ons geestelijk welzijn, het vermogen tot zelfreflectie en op onze creativiteit. Ik ervaar dat zelf ook in de tuin en zie het terug bij patiënten uit mijn praktijk. Het maakte me nieuws- gierig of er ook wetenschappelijke bewijzen waren voor de helende kracht van tuinieren. Nou en of die er waren! En ook nog eens op allerlei vlak, van psychologie tot biologie.”
Opbloeien
“De helende kwaliteiten van tuinieren zijn al veel langer bekend dan ik vermoedde. De terugkomst van getraumatiseerde militairen uit de Eerste Wereldoorlog was het startsein van horticulturele therapie, een vorm van therapie waarbij tuinieren wordt ingezet als remedie tegen verschillende psychische klachten. Mijn eigen grootvader heeft daar veel baat bij gehad. Hij kwam als een zwaar getraumatiseerde en ondervoede man terug uit de Eerste Wereldoorlog. De artsen hadden hem al opgegeven, maar de liefde en zorg van mijn oma hebben hem gered, samen met een eenjarige opleiding tot hovenier. Ik herinner mij hem als een vriendelijke, rustige man die urenlang in zijn tuin werkte en zeldzame orchideeën kweekte. Mijn familie was ervan overtuigd dat hij er bovenop is gekomen door het werken in de tuin. Later zag ik dat ook bij mijn moeder gebeuren toen ze vrij jong weduwe werd. Ze was nooit een groot tuinierster geweest, maar eenmaal alleen verhuisde ze naar een cottage en nam de verwaarloosde tuin onderhanden. Zowel zij als de tuin bloeiden ervan op.”
Credit: Alnarp
Ontdekking
“Tuinieren is heel bevredigend, je ziet iets ontstaan door er tijd en aandacht aan te geven. Dat geeft het vertrouwen dat je er zelf ook weer bovenop kunt komen. We wroeten, zaaien en snoeien niet alleen met onze handen, maar ook in ons hoofd. Een tuin geeft de rust en stilte om je eigen gedachten te kunnen horen. Hoe meer je erin opgaat, hoe beter je gevoelens kunt ordenen en verwerken. Hartslag en bloeddruk komen door tuinieren binnen enkele minuten tot rust. De hoeveelheid van het gelukshormoon serotonine stijgt juist. Onderschat ook niet de visuele kracht van natuur. Ons brein kan de patronen in de natuur veel beter lezen dan een stedelijke omgeving. Natuur is onze habitat. De mens gedijt niet tussen alleen maar stenen en cement. We hebben groen om ons heen nodig. Ook het esthetische aspect is veel belangrijker dan ik dacht. Breinonderzoek bewijst dat schoonheid in ons beloningsysteem dezelfde hersendelen activeert als liefde. Daarom voelen we ons zo verbonden met natuur. Een ontroerend voorbeeld is het project van de hulpverleningsorganisatie Lemon Tree Trust. Ze wilden tuinen inrichten in kampen met Syrische vluchtelingen. Ze hadden moestuinen in gedachten, maar tot hun verrassing vroegen de vluchtelingen vooral om bloemenzaad. Dat deed hen herinneren aan thuis en gaf hun een warm, veilig gevoel. Zo sterk is de behoefte aan schoonheid in onze directe omgeving.”
Mooi boek
Voor haar onderzoek hoe tuinieren onze innerlijke wereld beïnvloedt, bezocht Sue Stuart-Smith verschillende zorgtuinprojecten en dook ze in de vele wetenschappelijke onderzoeken op dit gebied. Die kennis combineerde ze met haar ervaringen als psychotherapeut én als fervent tuinierster. Haar bevindingen beschrijft ze in haar boek ‘Tuinieren voor de geest’ (Bezige Bij, € 24,99) Sue neemt je online mee in haar eigen tuin op www.suestuartsmith.com INTERVIEW: MARGRIET DE GROOT Meer lezen over tuinieren? Dat kan hier.
