Ragfijn zijn ze, de silhouetten van Bas Berkelmans. Met engelengeduld en figuurzaag volgt hij nauwgezet de bloemen en bladeren die zijn vrouw Nicole tekent op afgedankt metaal.
Imperfectie geeft karakter
Hebben jullie een voorkeur voor een specifiek seizoen?
Nicole: “Zeker, herfst en winter. Circle of life, het verval, dat vind ik prachtig. Hoe meer gaatjes, scheurtjes, karteltjes en aangevreten plekjes hoe mooier. Imperfectie geeft karakter. Zo’n blad wordt ook gemaakt door wat er niet is, door lucht, door het grillige lijnenspel. Maar soms ben ik iets te enthousiast…”
Bas: “Kreeg ik een tekening met duizend gaatjes oftewel duizend keer boren. Mooi proces, daar niet van…”
Nicole: “Gelukkig houd ik steeds beter rekening met Bas. We overleggen over ingewikkelde tekeningen zoals een boeket. Een tekening staat ook steevast een tijdje in de keuken, voordat Bas ermee aan de slag gaat. Soms passen we dan wat aan.”
Flinterdunne takjes
Bas: “Flinterdunne takjes kan ik bijvoorbeeld niet uitzagen. De kans dat ze afbreken is groot. Aan de achterzijde komt een ijzeren pin, waaraan je het silhouet aan de muur bevestigt. Die las ik erop. Precies op die plek heb ik dus wat stevigheid nodig.”
Nicole: “Heel belangrijk is dat. Door die pin komt het silhouet los van de achtergrond, van de muur of wand waaraan je hem hangt. Licht kan ermee spelen, er ontstaat een schaduwspel en maakt het werk op elk moment van de dag anders.”
Potlood en papier
Wie bedenkt de afbeelding?
Bas: “De inspiratie komt van Nicole. Zij heeft iets gezien, er een foto van gemaakt en gaat daarmee aan de slag.”
Nicole: “Het is net een golf, ik voel dat ik iets moet tekenen. Bermgrassen, fluitenkruid, klaproos, rietkraag met knotwilg, een boeket; het komt gewoon. Eerst met potlood en papier, later als het technisch uitvoerbaar is en wij er allebei enthousiast over zijn, schets ik hem met stift op een metalen plaat.”
Bak met oud ijzer
Hoe komen jullie aan het ijzer?
Nicole: “Op zijn dagelijkse wandelingetje naar het bos komt Bas langs het inzamelpunt voor afval. Hij kijkt dan altijd eventjes in de bak met oud ijzer.”
Bas: “Een dikte van 1 mm is perfect. Een tiende dikker betekent meteen veel zwaarder zagen. Het liefst gebruik ik plaatdelen van bijvoorbeeld lades van oude, stalen bureaus.”
Subtiele krulletjes
Wat maakt ijzer zo’n fijn materiaal?
Bas: “Je kunt er heel precies mee werken. Ik maak soms stukjes van een halve millimeter breed. Je kunt er ook heel subtiele krulletjes in maken. Uiteindelijk is de kunst om grove en fijne vormen af te wisselen én de werkelijkheid zo dicht mogelijk te benaderen. Dat levert het mooiste resultaat op. Zelfs een braamblad lukt, die is technisch heel moeilijk met z’n ijle steeltjes en vijf blaadjes.”
Figuurzaag als belangrijkste wapen
Welke gereedschappen gebruik je zoal?
Bas: “Een figuurzaag is m’n belangrijkste wapen. Je kunt er heel nauwgezet mee werken. Ik heb er een aantal, waaronder eentje die ik zelf heb gemaakt met een extra hoge beugel voor ragfijne draaibewegingen. Verder gebruik ik juwelierszaagjes, oplopend in grofheid van een tot zes. Ik koop er meestal een paar duizend per keer. Verslijt ze namelijk met bosjes. Daarnaast boormachine met boortjes van 0,6 millimeter, lasapparaat, drijver, vijlen, schuurpapier; dat is het eigenlijk wel. Zoiets als een dremel gebruik ik niet, geen gevoel, hè.”
Millimeter voor millimeter
En veel geduld?
Bas: “Het is heel meditatief. Millimeter voor millimeter ga je vooruit. Je zit in een flow en vergeet de wereld om je heen. Maar soms gaat het ook niet. Moet ik even met de hond het bos in om de rust te vinden.”
Nicole: “Gemiddeld ben je zo’n 120 uur met een silhouet bezig, toch?”
Bas: “Bij een groot werk wel. Momenteel heb ik 70 uur gewerkt aan een grote schermbloem en die is nog lang niet af.”
Emotievolle silhouetten van metaal
Lasergestuurd zagen gaat een stuk sneller…
Bas: “Ik heb uit nieuwsgierigheid weleens navraag gedaan bij een bedrijf dat zich daarin heeft gespecialiseerd. En wat blijkt? Ze krijgen het nooit zo gedetailleerd voor elkaar als wat ik doe met mijn handen. Bovendien ontstaat met de laser een heel strakke snijrand die ook nog eens overal hetzelfde is. De grilligheid die ik veroorzaak met al mijn verschillende zaagjes en door achteruit- en vooruit te zagen, is kennelijk niet met hightech apparatuur te reproduceren. En juist dat geeft een prachtig effect. Voegt iets toe, vinden wij. Het maakt onze silhouetten uniek en emotievol.”
Wil je ook een silhouet van metaal aan de muur?
Dat kan, werk van Bas is te koop vanaf € 200 tot circa € 3.500. Meer weten en zien? Kijk op basberkelmans.nl
TEKST LEO ALEXANDER SCHLANGEN | FOTOGRAFIE PEGGY JANSSEN | STYLING ANNELIES MORRIS
