Wandelen bij het wonder van Salland: het Boetelerveld

In Nederland valt nog zo veel te ontdekken, en te voet zie je altijd meer. Daarom in Seasons elke maand een wandeling, met routebeschrijving, door een van de mooie natuurgebieden die ons land telt. Deze keer het Boetelerveld in Salland, met de laatste natte heidevelden. Je moet eerst een drukke verkeersweg af. Dan gaat het over smalle asfaltweggetjes met bomen die te kort aan de weg staan. Hier en daar kun je links of rechts een hobbelige zandweg op naar een boerderij in de verte. Overal zijn akkers, sappige weides en sporen van boerenbedrijven. Welkom in het landelijk gebied van Salland, een streek in Overijssel. Dit is geen landschap waar je een natuurterrein verwacht waar ze zelfs in Brussel opgewonden van raken. Het Boetelerveld is namelijk een Natura 2000-gebied. Het doel van Natura 2000 is behoud en bescherming van natuur die op Europese schaal bijzonder is. Het Boetelerveld rijst plotseling op uit een zee van boerenland, een beetje zoals een eiland waar je dagenlang naar hebt uitgekeken terwijl je op volle zee voer. Dat hier, tussen al die boerenbedrijven, een natuurreservaat van 1,7 vierkante kilometer ligt, is een klein wonder. Grote delen van Salland waren halverwege de twintigste eeuw al ontgonnen en het Boetelerveld stond op de ontginningslijst. Maar door de Watersnoodramp van 1953 werden mensen en materieel naar Zeeland geroepen, de ontginningsplannen bleven daarna slechts gedachten op papier. Dus vormt het Boetelerveld nu de laatste snipper grond in Salland waarvan ongeveer een derde bestaat uit natte heidevegetatie met dopheide waarin je ook kleine zonnedauw, bruine snavelbies, beenbreek, klokjesgentiaan en moeraswolfsklauw vindt.

Andere wereld

Vreemd. Achter het klaphek bij de parkeerplaats ligt een compleet andere wereld. Alsof je een kathedraal binnen- wandelt waar de ruis van het dagelijkse leven verstomt op de drempel. Het enige verschil is dat het niet zo waait in een kerk. Het riante uitzicht mag er zijn: het drassige wandelpad volgt de bosrand met berken, zodat er geen wandelaars zijn die de weidsheid verstoren – niet dat je die hier veel ziet. Kijk ook eens een keer naar rechts, dan zie je tussen de bomen en struiken boerenschuren en een enkele boerderij. Tot zo dichtbij is het ontginningswerk gekomen. In dit natuurgebied met zijn natte heidevelden is water de spil van het leven, zo bewijst ook de grondwatermeter. Vroeger borrelde het kwelwater hier omhoog, maar door jarenlange ontwatering in de omgeving – voor de landbouw is een laag waterpeil van belang zodat het land niet te drassig is – kampt het gebied met uitdrogingsverschijnselen. Het afvoeren van water begon al lang geleden op kleine schaal, maar begin 1900 werd de ontginning serieus aan- gepakt. Men groef sloten en greppels in en rond het gebied om het water zo snel mogelijk kwijt te raken.

Water en vuur

Terreinbeheerder Landschap Overijssel heeft vanwege de beschermde Europese status van het terrein – wel in overleg met de omwonende boeren – een reeks maatregelen genomen, zoals het dempen van de sloten met leemhoudende grond en het kappen van bomen om het water langer vast te houden in het gebied. Over bomen niets dan goeds, maar het zijn dorstige types waardoor het kostbare water verdwijnt. Daarom zijn er stukken bos gekapt waar vooral de grove den groeide. Zo blijft het water langer in het gebied. Ook zijn zo stukken heide weer met elkaar verbonden. Maar de dennen laten zich niet eenvoudig verjagen, want overal lonken tussen het pijpenstrootje de frisgroene jongelingen van de grove den. Hier en daar passeer je een ven. Rond half maart kun je af en toe al een heikikker horen roepen en vanaf het vogelobservatiepunt is ook van alles te zien: roodborsttapuit, koperwiek of verstopt tussen de takken een vogel met een zongele streep over de kop: een vuurgoudhaantje. Geruststellend, water en vuur gaan soms prima samen op het Boetelerveld.

Wandeling Boetelerveld (4,5 km)

Ligging Het Boetelerveld ligt ten zuidoosten van Raalte in de provincie Overijssel. Het gebied heeft twee ingangen, maar die aan de westkant is het handigst. Het startpunt is de parkeerplaats voorbij de boerderij aan de Schoonhetenseweg 19 te Mariënheem. Voor de route van 4,5 km volg je de gele route (Cramersroute). Onderweg passeer je nog een vogelobservatiepunt. Bereikbaarheid OV: tussen Nijverdal en Raalte rijdt buurtbus 513. Uitstappen halte Mariënheem. Dan nog circa 25 minuten lopen naar het startpunt. Auto: op de N35 tussen Raalte en Mariën- heem sla je af bij restaurant De Bagatelle, de Schoonhetenseweg in. Rijd het spoor over. Neem na het spoor de derde weg linksaf (bij bordje huisnummer 19, het is een zandweg). Volg deze weg en rijd voorbij de boerderij naar een kleine parkeerplaats en een infopaneel. Horeca In en rond het natuurgebied is geen horeca aanwezig. Honden Niet toegestaan. Boetelerveld CREDITS: TEKST EN FOTOGRAFIE DANIËL MULDER | FOTO KIKKERS iSTOCK | ROUTEKAARTJE CÉCILE VRINTEN Check voor je op pad gaat of de genoemde adressen open zijn en of activiteiten doorgaan. Dit artikel verscheen in aangepaste vorm ook in Roots.